Porównanie stawek akcyzy za paliwo w różnych krajach europejskich

Znajomość obecnych stawek akcyzy za paliwo na terenie Unii Europejskiej pozwala nie tylko właścicielom firm z branży TSL, ale również kierowcom dokonywać świadomych i strategicznych wyborów. Warto uzupełnić swoją wiedzę na temat podatku oraz tego, w jaki sposób wpływa on na inne dziedziny naszego życia oraz kształtuje rzeczywistość. 

Tabela stawek akcyzy na paliwo w UE

Tabela zawiera minimalne stawki akcyzy na benzynę bezołowiową i olej napędowy, zgodnie z unijną dyrektywą 2003/96/WE. Rzeczywiste kwoty mogą różnić się w zależności od polityki krajowej.

To zestawienie pokazuje ogólne różnice w opodatkowaniu w krajach UE. Wynikają one z różnych polityk krajowych oraz czynników ekonomicznych. Możliwe są zmiany w przyszłości w związku z celami klimatycznymi oraz wahaniami cen paliw.

Jakie czynniki wpływają na różnice w stawkach akcyzy?

Na stawki akcyzy w poszczególnych krajach wpływa szereg czynników. Znajomość ich daje wgląd w złożoność procesów rynku paliwowego oraz politykę krajową poszczególnych państw.

• Polityka fiskalna państw członkowskich

Każdy kraj Unii Europejskiej samodzielnie ustala wysokość podatków pośrednich, w tym akcyzy, w granicach minimalnych narzuconych przez dyrektywy unijne. Państwa mogą zdecydować o wprowadzeniu wyższych stawek, aby zrealizować swoje cele budżetowe, jak np. zwiększenie wpływów do budżetu lub finansowanie określonych wydatków publicznych.

• Polityka energetyczna i środowiskowa

Kraje, które kładą duży nacisk na transformację energetyczną i ochronę środowiska, często decydują się na wyższe stawki akcyzy na paliwa kopalne, aby zniechęcić do ich stosowania. Wyższa akcyza może być częścią polityki zmierzającej do redukcji emisji CO2 i promowania alternatywnych źródeł energii. Na przykład państwa skandynawskie, takie jak Szwecja czy Dania, stosują wyższe podatki od paliw kopalnych, by wspierać przejście na odnawialne źródła energii.

• Klimat i geografia

Klimat ma bezpośredni wpływ na zużycie paliw w danym kraju. W chłodniejszych krajach północnej Europy, takich jak Finlandia czy Szwecja, potrzeba ogrzewania przez większą część roku prowadzi do wyższego zużycia energii. W odpowiedzi, rządy tych państw mogą stosować wyższe stawki akcyzy, aby kontrolować konsumpcję i wspierać alternatywne źródła energii.

• Poziom rozwoju infrastruktury transportowej

Kraje o dobrze rozwiniętej infrastrukturze transportowej, które stawiają na zrównoważony transport publiczny, mogą decydować się na wyższe stawki akcyzy na paliwa. Jest to skuteczny sposób na finansowanie inwestycji w transport publiczny oraz na zachęcanie obywateli do korzystania z bardziej ekologicznych środków transportu. Przykładem są tu kraje takie jak Niemcy, które stosują wysokie opłaty paliwowe i rozwijają infrastrukturę elektrycznych środków transportu.

• Położenie geopolityczne i dostępność surowców

Kraje posiadające własne zasoby ropy naftowej, jak na przykład Norwegia (chociaż nie należy do UE), mają większą swobodę w ustalaniu stawek akcyzy. Może to prowadzić do ich niższego poziomu. Z kolei państwa silnie uzależnione od importu surowców, mogą wprowadzać wyższe stawki akcyzy w celu zmniejszenia zużycia paliw i ograniczenia swojej zależności energetycznej.

• Koszty społeczne i zdrowotne

Wyższe stawki akcyzy na paliwa mogą być uzasadniane potrzebą pokrycia kosztów zewnętrznych związanych z użytkowaniem pojazdów spalinowych, takich jak zanieczyszczenie powietrza, korki drogowe, hałas oraz wypadki drogowe. Są one szczególnie widoczne w dużych miastach i mogą być dodatkowym powodem do wprowadzenia wyższych opłat, aby skłonić kierowców do korzystania z bardziej ekologicznych alternatyw.

• Stan gospodarki

Państwa z silniejszymi gospodarkami mogą pozwolić sobie na wyższe stawki akcyzy, ponieważ ich obywatele są w stanie lepiej absorbować te dodatkowe koszty. Z drugiej strony, kraje o niższych dochodach na mieszkańca mogą obawiać się, że wyższe stawki doprowadzą do nadmiernego obciążenia obywateli, co wpłynęłoby na ogólną sytuację gospodarczą.

Wpływ stawek akcyzy na koszty transportu

Wzrost opłat za paliwa, wynikający z wyższych stawek akcyzy, przekłada się bezpośrednio na wyższe koszty operacyjne dla firm transportowych, a także na codzienne wydatki dla osób prywatnych korzystających z samochodów. Oto najważniejsze aspekty wpływu akcyzy na koszty transportu.

• Bezpośrednie koszty paliwa

Akcyza to jeden z głównych składników ceny paliwa na stacjach benzynowych, obok kosztów produkcji, marż dystrybutorów i podatku VAT. Każdy wzrost podnosi wartość litra benzyny lub oleju napędowego. W przypadku firm transportowych, które zużywają duże ilości paliwa, nawet niewielki wzrost może mieć znaczący wpływ na ich budżet. Koszt transportu wówczas rośnie, a przedsiębiorstwa muszą dostosować swoje działania do zmian rynkowych. Mogą zdecydować się albo na podnoszenie cen usług, albo na redukcję marż, co może wpłynąć na rentowność działalności.

• Wpływ na branżę transportową

Przedsiębiorstwa, które zajmują się transportem drogowym, szczególnie te obsługujące międzynarodowe trasy, są bardzo wrażliwe na wahania cen paliwa, ponieważ stanowi ono jeden z największych składników ich wydatków. Wyższe ceny diesla czy benzyny przekładają się na wyższe ceny przewozu towarów. W ten sposób akcyza na paliwo wpływa na całą gospodarkę, podnosząc koszty nie tylko transportu, ale i produkcji oraz dystrybucji produktów.

• Transport publiczny i koszty dla konsumentów

Podobnie jak w przypadku transportu towarowego, wyższe stawki akcyzy na paliwo wpływają także na transport publiczny. Firmy przewozowe, które świadczą usługi autobusowe lub korzystają z innych pojazdów spalinowych, muszą pokryć wyższe koszty diesla lub benzyny. Prowadzi to często do podniesienia cen za bilety. 

• Wpływ na ceny usług i towarów

Wyższe koszty przewozu, wynikające z wyższych stawek akcyzy, mają pośredni wpływ na ceny niemal wszystkich towarów i usług. Transport jest kluczowym elementem łańcucha dostaw, a więc każdy wzrost cen paliwa może prowadzić do wzrostu cen produktów spożywczych, elektroniki, odzieży i innych dóbr konsumpcyjnych. Również koszty usług, takich jak przewozy kurierskie czy osobowe (Uber, Bolt), mogą wzrosnąć, co bezpośrednio uderza w konsumentów.

• Zmniejszenie mobilności i zmiana preferencji transportowych

Wyższe koszty paliwa mogą wpłynąć na decyzje konsumentów dotyczące korzystania z pojazdów prywatnych. W sytuacji, gdy ceny rosną, wiele osób może zdecydować się na ograniczenie podróży samochodem na rzecz bardziej ekonomicznych i ekologicznych form transportu, takich jak rowery, skutery elektryczne, transport publiczny, czy też car-sharing. W dłuższej perspektywie może to wpłynąć na zmniejszenie ruchu drogowego, a także przyspieszyć rozwój alternatywnych środków transportu.

• Inwestycje w paliwa alternatywne

Kraje, które podnoszą stawki akcyzy, często równolegle wdrażają rozwiązania wspierające rozwój transportu elektrycznego lub wodorowego. Ma to na celu zmniejszenie zależności od paliw kopalnych. W efekcie wyższe koszty przewozu mogą prowadzić do długoterminowych zmian w strukturze transportu, poprzez większe wykorzystanie pojazdów elektrycznych i rozwój infrastruktury ładowania.

• Różnice regionalne i międzynarodowe

Stawki akcyzy na paliwo różnią się w poszczególnych krajach UE. Może to prowadzić do sytuacji, w której firmy przewozowe wybierają trasy o niższych kosztach paliwa. Na przykład, niektóre przedsiębiorstwa mogą tankować na stacjach w krajach takich jak Polska czy Luksemburg, gdzie akcyza paliwowa jest niska, zamiast w Holandii czy Włoszech. Takie różnice regionalne mogą wpływać na konkurencyjność firm transportowych w poszczególnych krajach, prowadząc do nierównowagi na rynku.

Prognozy dotyczące zmian stawek akcyzy w najbliższych latach

Prognozy dotyczące zmian stawek akcyzy na paliwo w nadchodzących latach są ściśle związane z polityką klimatyczną, fiskalną oraz ogólnymi trendami ekonomicznymi. Wśród czynników, które będą je kształtować warto wymienić m.in.:

• Politykę klimatyczną i ekologiczną

Jednym z głównych kierunków zmian w zakresie stawek akcyzy na paliwo w przyszłości będą działania Unii Europejskiej zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz promowania zielonej energii. Możliwe jest również, że kraje członkowskie będą wprowadzać nowe formy opodatkowania oparte na ich emisjach CO₂. Mogłoby to dodatkowo zwiększać ceny paliw z wyższą zawartością węgla.

• Wzrost znaczenia paliw alternatywnych

W najbliższych latach możemy spodziewać się wzmożonego nacisku na rozwój infrastruktury dla pojazdów elektrycznych oraz wsparcia dla innych alternatywnych źródeł energii, takich jak wodór. Kraje europejskie mogą wprowadzać ulgi podatkowe lub niższe stawki dla paliw ekologicznych. To z kolei będzie wywierało presję na wzrost akcyzy na paliwa tradycyjne, aby równoważyć wpływy budżetowe. 

• Konkurencję regionalną

Chociaż stawki akcyzy w różnych krajach UE są zharmonizowane w pewnym stopniu, nadal występują istotne różnice regionalne. Niektóre kraje, takie jak Polska, mogą w krótkim okresie utrzymywać stosunkowo niską akcyzę, aby pozostać konkurencyjnymi w stosunku do sąsiadów. Jednak w długim okresie, pod wpływem nacisków politycznych i ekonomicznych, stawki mogą ulec wyrównaniu, szczególnie w kontekście wspólnej polityki klimatycznej.

• Regulacje międzynarodowe

Na poziomie międzynarodowym możemy spodziewać się wzrostu nacisku ze strony organizacji międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) czy Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), aby kraje podnosiły podatki na paliwa kopalne w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Tego rodzaju regulacje mogą być wdrażane w formie międzynarodowych umów lub zaleceń, które kraje UE będą zobowiązane respektować.

• Politykę wewnętrzną poszczególnych krajów

Niektóre kraje mogą decydować się na podnoszenie lub obniżanie stawek akcyzy w zależności od sytuacji politycznej i gospodarczej. Na przykład państwa, które zależą w większym stopniu od transportu drogowego (takie jak kraje Europy Środkowej i Wschodniej), mogą opóźniać podwyżki, aby wspierać lokalną gospodarkę. Z drugiej strony, kraje o wyższej świadomości ekologicznej, jak Szwecja czy Niemcy, mogą wprowadzać wyższe stawki, aby wspierać transformację energetyczną.

Chcesz być na bieżąco z informacjami na temat podatku akcyzowego dla paliw w Unii Europejskiej? Śledź Vialtis – portal stworzony z myślą o wszystkich firmach działających w branży TSL i świadczących usługi za granicą. Na potrzeby naszych klientów pomagamy w uzyskiwaniu zwrotów podatkowych, proponujemy optymalne rozwiązania paliwowe, a także wspieramy kierowców w kwestii uiszczania opłat drogowych za pomocą urządzeń OBU.